Kees Hartog - Thank you, bwana. Graag gedaan, Afrika

Vol idealisme gaat Kees Hartog aan het werk als ontwikkelingsvrijwilliger in Zambia. In een opleidingskamp voor jonge boeren gaat hij – zonder de luxe en het comfort die hij in Nederland heeft gehad – de lokale bevolking helpen hun bestaan te verbeteren. Hartog bekritiseert hen niet, maar ondergaat hun cultuur en beschaving zoals die zich aan hem tonen.

Maar zit Afrika eigenlijk wel op de hulp van het rijke Westen te wachten? Willen wij westerlingen de Afrikanen ons idee van ‘geluk’ opdringen, dat is gebaseerd op materiële welvaart? Kees Hartog komt erachter wat Afrika écht nodig heeft: een benadering op basis van gelijkheid, van mens tot mens.

Hartogs ontwikkelingshulproman over een blanke Nederlandse vrijwilliger in ‘donker’ Afrika – inclusief de onontbeerlijke corruptie, onkunde, maar ook vrolijkheid – is onverminderd actueel. De lezer stuit telkens weer op dezelfde hamvraag: is Afrika gebaat bij onze bemoeienis?

Op enigszins ironische toon, maar altijd eerlijk en boeiend, vertelt Kees Hartog (1945-1996) in Thank you, bwana Graag gedaan, Afrika over zijn ontwikkelingswerk begin jaren zeventig in de rimboe, waar het trieste hand in hand gaat met blijdschap, waar geluk en gevaar je overspoelen op de meest onverwachte momenten.

In deze luxe heruitgave zijn Kees Hartogs ontwikkelingshulpromans Thank you, bwana Graag gedaan, Afrika (1971) en Waarom zoveel haast, bwana? (1973) gebundeld en voor het eerst in lange tijd weer beschikbaar.

Over de auteur
Kees Hartog (1944-1995) werd tussen 1968 en 1973 tweemaal door de SNV uitgezonden als ontwikkelingswerker. Hij was werkzaam als landbouwinstructeur in een opleidingskamp voor jonge boeren in Zambia en Opper-Volta (Burkina Faso). Tussen de twee ontwikkelingswerkprojecten in begeleidde Hartog uit te zenden vrijwilligers op het Koninklijk Instituut voor de Tropen, schreef artikelen en gaf lezingen over ontwikkelingswerk. Daarna trad Hartog in dienst bij de Landbouwvoorlichtingsdienst, eerst als Hoofd Voorlichtingszaken en later als specialist Bodem en Bemesting.

In 1990 zette hij samen met zijn vrouw de Kwekerij Bijzondere Vaste Planten op, een geliefkoosd project waarvan hij door zijn voortijdige dood te vroeg afscheid moest nemen.

Aandacht in de media

'In Mwinilunga woonde Kees Hartog, ook van mijn lichting, ietwat meer filosofisch ingesteld en die een aantal van zijn persoonlijke avonturen en visies in deze uithoek van Zambia een paar jaar later te boek stelde. Hij moest coöperaties helpen opzetten en in feite ook de subsistence boeren van hun shifting cultivation methodes afbrengen. Waar de lokale overheidsfunctionarissen het werk al een beetje hadden opgegeven, liet Kees zich vooreerst niet uit het veld slaan. Pas gedurende het ontwikkelingsproces kom je er dan achter dat het wellicht beter was dat je de subsistence boeren misschien beter kleine nieuwe stapjes kan laten leren dan met een hele groep nieuwe ontwikkelingen tegelijk een andere levensstijl aan te bieden.

Verbeterde mix van producten en groeivolgorde van gewassen, irrigatie, compost maken en verbeterd zaaigoed waren opties die niet ontwikkeld werden. Niet alleen met enthousiasme maar ook met een goed gevoel voor observatie heeft hij de gewone, en voor ons soms hilarische, gebeurtenissen kunnen vastleggen in een paar boekjes.

Als je geen gevoel voor humor had, en het komische van de situaties niet kon doorzien, dan was het natuurlijk wel intriest wat er zo om je heen gebeurde.'

— Sjoerd Nienhuys in Het Kost een Boel en Helpt een Beetje

(ongepubliceerd boek over ontwikkelingssamenwerking)