Arie Elpert - Lust en leed op de Wallen

In Lust en leed op de Wallen zijn Arie Elperts beste, grappigste, ontroerendste, meest tragische verhalen samengebracht. Ook voor wie de vier boeken al in de kast heeft staan die tijdens Arie's leven zijn verschenen – Haring Arie (1968), Tweede boek (1969), Recht voor z'n raap (1972) en De sarkast (1988) – valt er in deze nieuwe, chronologisch gerangschikte verhalenbundel nog heel wat nieuws te ontdekken. Niet zo gek als je bedenkt dat Arie bijna vijftig kladbloks volschreef, een dikke drieduizend pagina's.

Het verhaal ‘Attie’ zet meteen al de toon: herinneringen aan Arie's kindertijd in de Nieuwmarktbuurt en Floradorp in Amsterdam-Noord, waarbij de scheiding van zijn ouders en de entree van een stiefmoeder grote onrust veroorzaakte in het prille jongensleven van Arie, of Attie, zoals de buurtkinderen hem noemden.

In veelal titelloze verhalen beschrijft Arie lust en leed op de Wallen. Met zijn Mokum had hij, zeker op latere leeftijd, een haat-liefdeverhouding. Ondanks de toegenomen drukte door het toerisme was Arie met geen stok weg te slaan uit zijn woning in de Oudekennissteeg, boven de rooie lampjes van een bordeel, midden in de actie. Behalve tragiek was er ook veel humor in het leven van Arie Elpert. En avontuur. Levenslust. Levensleed. Het heeft hoe dan ook geleid tot bekentenisliteratuur die ook over honderd jaar nog het lezen waard is.

Over de auteur

In 2023 is het honderd jaar geleden dat Arie Elpert, beter bekend als Haring Arie, werd geboren. Arie's kinderjaren en jeugd kenden een weinig stabiel gezinsleven dat werd gedomineerd door een liefdeloze stiefmoeder. Op zijn zeventiende ontvluchtte Arie het ouderlijk huis. Vrijwel onmiddellijk daarna vielen de Duitse bezetters ons land binnen, en daarmee begon voor Arie een onzeker bestaan, van logement naar gevangenis, van gevangenis naar de verhoorkamer in de Euterpestraat, vandaar naar kleine criminaliteit, en naar de grote vaart, die hem naar Zuid-Afrika en Zuid-Amerika bracht. Dit alles was verre van avontuurlijk; de oorlog veroorzaakte emotionele schade bij de naar genegenheid hunkerende jonge Arie. 

Direct na de bevrijding was hij figurant in een bioscoopfilm, werd hij haringventer op het Rembrandtplein en leerde hij de liefde van zijn leven kennen: Mien Sligte. Arie zag ‘handel’ in het souteneurschap en begon aan het begin van de jaren zestig over zijn leven te schrijven, eerder als traumatherapie dan uit literaire ambitie. Toch werden zijn schrijfsels opgemerkt door journalisten. Van Arie’s levensverhalen verschenen twee boeken bij De Arbeiderspers, en hij speelde de hoofdrol in de film Rondom het Oudekerksplein. 

In later jaren verschenen nog twee boeken met Arie’s autobiografische herinneringen, waaruit steeds maar weer blijkt hoe verwoestend de invloed van de oorlog was. Hoe lastig voorstelbaar ook: de penozefiguur en vechtersbaas die iedereen denkt te kennen, was in feite (ook) een onder moeilijke omstandigheden opgroeiende jongeman die nooit de kansen kreeg om tot een Nette Burger uit te groeien, zoals Arie de doorsnee Nederlander noemde.

Uit bijna vijftig nagelaten kladbloks en een fikse stapel typoscripten en handgeschreven notities selecteerde Fred Baggen de mooiste verhalen van Arie Elpert. Het merendeel van het gekozen materiaal is nooit eerder in druk verschenen.

Download de gratis voorpublicatie /
speciale editie: Sex Theater